Korzystnym sposobem na pozyskanie w szybki sposób pieniędzy koniecznych do prowadzenia przedsiębiorstwa jest faktoring. To metoda sprzedaży odroczonej wierzytelności instytucji finansowej, która wypłaca pieniądze natychmiastowo. Jest to także zabezpieczenie na wypadek nierzetelnych kontrahentów, którzy spóźniają się z płatnościami lub wcale nie wypłacają zaległych środków finansowych. Daje to możliwość otrzymania pieniędzy nawet w ciągu 24 godzin, choć wypłacane jest wówczas tylko 80% fakturowanej kwoty.

Jak wyglądała historia factoringu?

ynek usług faktoringowych, których podstawowym celem jest finansowanie działalności przedsiębiorstw, rozwiązuje problemy pojawiające się na co dzień w prowadzeniu firmy – dzięki temu wciąż rośnie w siłę i zyskuje na popularności. Jednak nie od początku funkcjonował w takiej formie, w jakiej znany jest dziś.

Początki faktoringu sięgają czasów starożytnych, kiedy tzw. pośrednicy podejmowali się sprzedaży określonych towarów w imieniu bogatych zleceniodawców, nierzadko wypłacając im zaliczkę jeszcze przed dokonaniem transakcji. Usługi faktoringowe znane były Rzymianom, Fenicjanom, Grekom, a nawet Babilończykom. Faktorzy działali także w średniowieczu i później – w czasach kolonizacji Indii przez Anglików. Pełnili wtedy funkcję pośredników w handlu oraz udzielali pożyczek. Prawdziwy rozkwit faktoringu funkcjonującego do dziś miał jednak miejsce w Ameryce Północnej. To tam w XIX wieku rozwinęła się działalność przypominająca komis – przyjmowano towary od wytwórców i pośredniczono w ich sprzedaży. Stopniowo organizacje faktoringowe zaczęły finansować dostawców i przejmować na siebie ryzyko związane z wypłacalnością dłużników. Zajmowały się też ściąganiem wierzytelności, dyskontem oraz prowadzeniem księgowości.

Faktoring w Europie i w Polsce 

Do Europy faktoring dotarł w połowie XX wieku, po zakończeniu II wojny światowej. Tutaj promowały go pierwsze instytucje faktoringowe oraz banki zaczynające wprowadzać go do swojej oferty. Pojawiły się też pierwsze związki faktoringowe zrzeszone w międzynarodowe grupy, które przyczyniły się do uregulowania prawa w dziedzinie faktoringu. 

Historia faktoringu w Polsce rozpoczyna się natomiast po roku 1989, gdy przemiany w kraju zaowocowały wzmożoną aktywnością przedsiębiorców. Na początku usługi tego typu oferowały banki, jednak z czasem pojawiły się wyspecjalizowane w tej dziedzinie instytucje finansowe.

Rys prawny umowy factoringowej

Strony umowy

Stronami faktoringu są faktor oraz przedsiębiorca. Faktorem najczęściej jest instytucja bankowa lub spółka, która specjalizuje się umowach faktoringu. Forma prawna przedsiębiorcy tak zwanego “klienta” faktora nie ma znaczenia. Podmiot ten może być zarówno osobą prawną (np. spółką akcyjną), jednostką nieposiadającą osobowości prawnej (np. spółką jawną) lub osobą fizyczną. Przedsiębiorcy przysługuje wierzytelność (np. z zapłata za sprzedany towar) wobec dłużnika. Podmiot ten nie jest sam w sobie stroną w umowie, aczkolwiek występuje tutaj jako kupujący usługę lub towar. Ewentualny brak zgody dłużnika nie stanowi przeszkody dla zawarcia umowy.

Charakter umowy

Faktoring jest umową handlową. Rozumiemy przez to, iż co najmniej jeden z podmiotów jest przedsiębiorcą. Ponadto zalicza się ją do kategorii umów nienazwanych. Oznacza to, że nie jest ona uregulowana w żadnych przepisach prawa. Pomimo tego stosuje się wobec niej przepisy kodeksu cywilnego, podobnie jak w przypadku innych umów cywilnoprawnych. Według Konwencji Ottawskiej przyjęło się stosowanie formy pisemnej, a także stosowania wzorcowych postanowień, co skutkuje jej formularzowym charakterem.

Jedną z cech odróżniającą faktoring od cesji wierzytelności jest  świadczenie przez faktora usług dodatkowych. Jako przykład można podać np. ściąganie należności, doradztwo prawne czy badanie rynku dla przedsiębiorcy.

Przedmiot umowy faktoringu

Przedmiotem umowy jest przelanie wierzytelności, do której dochodzi wraz z chwilą zawarcia umowy. W tym momencie należność zostaje nabyta przez faktora, który może później dochodzić jej od dłużnika.  Jednakże strony mogą ustalić inną datę przyszłą, która jest odmienia od tej, w której doszło do zawarcia umowy. Przedmiotem faktoringu może być także wierzytelność przyszła. W zamian przedsiębiorca otrzymuje odpowiednią kwotę pieniężną pomniejszonej o prowizję (faktoring przyśpieszony) lub dochodzi do wypłaty na jego rzecz zaliczki. W takim przypadku pozostała kwota pomniejszona o wspomnianą prowizję zostanie wypłacona z momentem zapłaty przez dłużnika należności lub kiedy wierzytelność stała się wymagalna. Wspomniana powyżej prowizja jest zatem profitem dla faktora, czyniąc umowę korzystną dla obydwu stron.

Rodzaje umowy factoringowej

Rodzaje umów faktoringowych

W praktyce wyróżnić można dwa typy umów- faktoring właściwy i niewłaściwy. W przypadku tego pierwszego faktor oprócz roszczenia zostaje obciążony również ryzykiem niewypłacalności zadłużonego. Faktoring właściwy w zależności od tego czy dłużnik zostaje powiadomiony o zawarciu umowy lub nie dzieli się na:

• otwarty (z powiadomieniem zadłużonego),
• półotwarty (bez powiadomienia, faktor czyni to w momencie wezwania do zapłaty)
• tajny (brak powiadomienia)
• powierniczy (bank przedsiębiorcy upoważnia faktora do ściągania wierzytelności).

W tej sytuacji faktor musi liczyć się z faktem, iż ściągnięcie wierzytelności od tego momentu leży w jego gestii, i to on poniesie konsekwencje, gdy zobowiązany może okazać się niewypłacalny. W związku z tym ryzykiem i przeniesieniem odpowiedzialności na jego rzecz pobierana jest przez faktora prowizja, która jest wyższa niż w przypadku faktoringu niewłaściwego. 

Faktoring niewłaściwy charakteryzuje się brakiem przejścia ryzyka niespełnienia świadczenia dłużnika wobec faktora. W tym wariancie należność w przypadku braku wypłacalności dłużnika powraca do przedsiębiorcy. Skutkiem tego prowizja jest odpowiednio niższa niż w pełnym wymiarze.

Faktoring dla firm a kredyt

Faktoring dla firm pozwala w formie wypłaty zaliczek do 90 % z każdej faktury na poprawienie płynności finansowej przy nie zmienionych zdolnościach kredytowych. Faktoring często stosowany jest wraz z kredytem obrotowym jako uzupełnienie aktywów obrotowych przedsiębiorstwa. Dużą różnicą na plus faktoringu jest przejęcie przez Faktora pilnowanie i windykacja należności od naszych dostawców i klientów. Dodatkowo każdą transakcję możemy zabezpieczyć na wypadek braku płatności przez dłużnika wykupując odpowiednie ubezpieczenie i w tedy mówimy o faktoringu be regresu, czyli jeśli kontrahent nie zapłacił to ubezpieczenie pokrywa straty w firmie faktoringowej.