Termin kredyt wywodzi się od łacińskiego słowa credere oznaczającego ufać, wierzyć. Kredyt oznacza zatem udostępnienie w użytkowanie składników majątku na podstawie zaufania. Instytucja czerpie swój rodowód od działalności złotników trzymających w depozycie cenny kruszec. Ze względu na jego jednorodność gatunkową, z czasem, utrzymując odpowiednią rezerwę, towar był wypożyczany w zamian za odpowiednie określone odsetki.
Kredyt bankowy to pisemna umowa między bankiem (kredytodawcą) a klientem (kredytobiorcą), na mocy której ten pierwszy udostępnia określoną kwotę pieniędzy. Obowiązkiem kredytobiorcy jest zwrot kredytu w określonym okresie wraz z odsetkami, zwykle w formie co miesięcznych rat.
Kredyty udzielane są klientom posiadającym w ocenie banku tzw. zdolność kredytową. Jest ona analizowana i określana na podstawie m.in. poziomu dochodów klienta, wysokości jego zobowiązań czy historii spłat poprzednich kredytów.
Kredyt jest zawsze udzielany na określony cel. To jedna z podstawowych różnic między kredytami a pożyczkami – te drugie mogą zostać przeznaczone na dowolny cel. Udzielanie kredytów jest objęte monopolem bankowym bankowym – mogą być udzielane jedynie przez banki (oraz m.in. instytucje kredytowe czy oddziały instytucji kredytowych) oraz kasy. Instytucje niedziałające w oparciu o prawo bankowe mogą udzielać jedynie pożyczek regulowanych za pomocą Kodeksu cywilnego. Kredyt zawsze jest odpłatny, zawiera szereg opłat (prowizji, marży itp), podczas gdy pożyczka może być udzielona bez opłat. Pieniądze z kredytu są własnością banku, a z pożyczki – pożyczkobiorcy. Znajomość tych różnic pozwala odpowiednio dopasować produkt do różnych potrzeb kapitałowych.
Cechy kredytu
Można wyodrębnić pewne cechy kredytu, które jasno wynikają z umowy kredytowej. Są nimi:
- celowość, dotyczy ona finansowania za pomocą kredytu bankowego konkretnego przedsięwzięcia,
- odpłatność, oznacza ona wynagrodzenie za użyczenie kapitału w postaci pieniądza, bank pobiera prowizję od przyznanej pożyczki oraz odsetki za jej wykorzystanie,
- zwrotność, odnosi się do zobowiązania do spłaty kwoty pożyczki wraz z kosztami dodatkowymi w ustalonym wcześniej terminie,
- zabezpieczenie, ponieważ bank wymaga zabezpieczenia pożyczki w zależności od ryzyka jakie ponosi udzielając kredytu,
- terminowość, gdyż umowa kredytu jasno określa termin spłaty zaciągniętego zobowiązania wraz z odsetkami.
Kredyt jest produktem bankowym, który zarówno dla kredytobiorcy jak i kredytodawcy pełni niezwykle istotną rolę. Obie strony zyskują na takiej transakcji.
Funkcje kredytu
Wyróżnia się cztery podstawowe funkcje kredytu:
- funkcja emisyjna – To kreowanie pieniądza, które realizuje NBP w ramach polityki pieniężnej państwa, ale również przez kredyty udzielane przez banki komercyjne.
- funkcja dochodowa – Tę funkcję realizuje się bezpośrednio, gdy stopa procentowa danego kredytu jest niższa od stopy inflacji oraz pośrednio, jeśli kredyt wykorzystany w produkcji uruchamia mechanizm przyrostu dochodów poprzez rozwinięcie działalności wytwórczej.
- funkcja stymulacyjna – Chodzi o wykorzystanie instrumentów polityki kredytowej na kierunki rozwoju gospodarczego oraz skorzystanie z czynników produkcji, takich jak ziemia, praca i kapitał.
- funkcja restrukturyzacyjna – Chodzi o oddziaływanie na przemiany strukturalne oraz własnościowe w gospodarce.
Zawierając kredyt należy mieć na uwadze skutki podatkowe jakie wywołują te umowy sui generis, jak również zakupy konkretnych dóbr.
Kredyt firmowy zaciągnięty w ramach prowadzonej działalności, nie powoduje powstania przychodu podatkowego, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, ani podatkiem od towarów i usług. Tym samym spłata rat tego kredytu nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodów. Kosztem tym może być natomiast część odsetkowa raty kredytu oraz wydatki związane z jego udzieleniem czy obsługą. Sama rata kapitałowa nie może być zaliczona do kosztów i nie podlega ewidencji w KPiR.Odsetki od kredytu jako koszt prowadzonej działalności
Możliwość zaliczenia odsetek od kredytu w koszty przysługuje niezależnie od rodzaju kredytu, pod warunkiem jednak, że jest on bezpośrednio związany z działalnością gospodarczą, a tym samym przyczyni się do osiągania dalszych przychodów przez firmę. Odsetki od kredytu spełniającego warunki zakwalifikowania ich do kosztów podatkowych, podlegają zaliczeniu w te koszty w momencie ich faktycznej zapłaty i księgowane są tak jak prowizje oraz wydatki związane z ubezpieczeniem kredytu w kolumnie 13 KPiR jako pozostałe wydatki. Naliczone przez bank, ale nie zapłacone przez kredytobiorcę odsetki nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Kosztów nie stanowią również odsetki od kredytów umorzonych (art. 23 ust.1 pkt. 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Kredyt firmowy w praktyce
Często zdarza się, że przedsiębiorca zaciągnął kredyt jako osoba fizyczna np. hipoteczny, a nieruchomość zakupioną za środki uzyskane z kredytu wykorzystuje również do prowadzenia działalności gospodarczej. W takim wypadku do kosztów uzyskania przychodów podatnik może zaliczyć proporcjonalną w stosunku do wykorzystywanej na potrzeby działalności powierzchni, część odsetek, prowizji i wydatków związanych z ubezpieczeniem do kosztów uzyskania przychodów, nawet jeśli nieruchomość nie jest zaliczona do środków trwałych przedsiębiorcy. Przykładowo, jeśli przedsiębiorca na potrzeby działalności wykorzystuje 20% powierzchni takiego lokalu, to do kosztów zalicza odpowiednio 20% odsetek od kredytu, 20 % kosztów ubezpieczenia kredytu itd.
